Olej silnikowy z racji pełnionej funkcji w nowoczesnym silniku jest jednym z dwóch najważniejszych płynów eksploatacyjnych, jakie stosowane są w samochodzie. Zapewnia jednocześnie smarowanie, chłodzenie, ochronę przed korozją i utrzymanie czystości wewnątrz naszego silnika. Dlatego tak ważne jest, by wiedzieć, kiedy wymieniać olej silnikowy, jak dobrać jego odpowiedni rodzaj i jakie objawy świadczą o tym, że coś jest nie tak.
Rodzaje olejów – mineralny, syntetyczny, półsyntetyczny
Na rynku znajdziesz trzy podstawowe rodzaje olejów:
- mineralne – najtańsze, ale też najmniej zaawansowane technologicznie,
- syntetyczne – nowoczesne i odporne na wysokie temperatury,
- półsyntetyczne – kompromis pomiędzy ceną a jakością.
Każdy z nich charakteryzuje się innymi właściwości i zastosowaniem. Przy wyborze zwracajmy szczególną uwagę na zalecenia producenta samochodu.
Oznaczenia SAE, API i ACEA – jak je czytać?
Klasa lepkości SAE (Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji)
Oleje silnikowe oznaczane są klasą lepkości na przykład 0W-30. Cyfra przed literą „W” oznacza klasyfikację zimową oleju. Jest ich 6, począwszy od 0, poprzez 5, 10, 15, 20 kończąc na 25. Natomiast cyfra umieszczona za literą ‘W” oznacza klasyfikację letnią. Letnich odmian jest 8 i rozpoczynają się od cyfry „8” poprzez 12, 16, 20, 30,40, 50, kończąc na 60. Klasyfikacja ta w skrócie określa, jaką maksymalną i minimalną lepkość olej osiąga w niskich i wysokich temperaturach przy określonych parametrach pomiarowych. Czyli w uproszczeniu, jak szybko olej będzie w stanie przepłynąć przez układ smarowania naszego silnika w niskich i wysokich temperaturach.
Klasa jakościowa API (Amerykański Instytut Nafty)
Tu zaczynają się schody. Norma API, którą wszyscy bardziej rozpoznajemy literkami “S” i “C” informuje nas o przeznaczeniu oleju. Literka „S” to silniki benzynowe, a „C” to silniki wysokoprężne (diesel). Zawsze po literze oznaczającej rodzaj silnika występuje litera oznaczająca normę jakościowa oleju. Im wyższa w alfabecie litera znajduje się na drugiej pozycji, tym wyższa jest norma jakościowa oleju, np. SN>SL, SL>SG, CI>CF itd.
ACEA (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Samochodów)
W przypadku norm ACEA przeznaczenie oleju określają litery:
- A i B – to silniki benzynowe i lekko obciążone silniki wysokoprężne.
- C – to silniki jak powyżej z tą różnicą, że dodatkowo są wyposażone w systemy oczyszczania spalin.
- E – to silniki wysokoprężne w samochodach ciężarowych i autobusach.
W przypadku norm ACEA inaczej niż w normie API za literką stoi cyfra, np.: A5 czy C3, C4. Upraszczając, im wyższa liczba, tym jakość oleju wyższa, a co za tym idzie mniejsza ilość związków stałych wytrącanych z oleju.
Kiedy wymieniać olej silnikowy? O czym warto pamiętać?
Zawsze warto zadbać o odpowiednią ilość oleju, jego jakość i interwał między wymianami. Nie dopuszczaj do zbyt niskiego, jak i zbyt wysokiego stanu oleju.
Jeśli zauważysz jego nadmierny ubytek, sprawdź, czy nie ma plam pod autem, czy silnik nie jest „zalany” olejem oraz czy z układu wydechowego nie wydobywa się widoczny dym podczas jazdy.
Dolewanie oleju – najczęstsze błędy
Jeśli dolewasz oleju w trakcie eksploatacji, to staraj się nie przekraczać założonego przez producenta maksymalnego poziomu. Jest to tak samo szkodliwe jak jego niski poziom. Powoduje nadmierny wzrost ciśnienia wewnątrz silnika, a co za tym idzie zaczynają się pojawiać wycieki.
W przypadku silników z turbosprężarką, rozrządem napędzanym łańcuchem lub paskiem w kąpieli olejowej oraz użytkowanych głównie w cyklu miejskim, nigdy nie stosuj oleju o gorszych parametrach niż zalecany przez producenta. Odpowiedni dobór oleju to klucz do żywotności układu napędowego.
Czy warto skrócić interwał wymiany oleju?
Olej powinien być wymieniany najpóźniej w terminie określonym przez producenta. Jednak w wielu przypadkach wcześniejsza wymiana może być korzystniejsza – zwłaszcza jeśli chcesz eksploatować samochód długo i bezawaryjnie.
Warto pamiętać, że interwał wymiany oleju oraz parametry oleju zalecane przez producenta nie zawsze gwarantują długą i bezawaryjną pracę silnika – mają raczej zapewnić jego niezawodność w okresie gwarancyjnym. Przykładem może być silnik 1.2 PureTech z grupy Stellantis, w którym stosowanie się wyłącznie do zaleceń producenta nie chroni przed ryzykiem przedwczesnego zużycia elementów, takich jak pasek rozrządu. Co będzie po zakończeniu gwarancji? To już zależy od Ciebie i od tego, jak świadomie podejdziesz do tematu wymiany oleju.
Olej w silniku – czy szybsza wymiana jest wskazana. Kiedy i dlaczego?
Olej silnikowy jest najważniejszym spośród płynów eksploatacyjnych stosowanych w silnikach spalinowych. Niezależnie od rodzaju paliwa, bez odpowiedniego oleju żaden silnik nie będzie pracował długo, wydajnie ani bezawaryjnie. Czysty olej ma bezpośredni wpływ na stan techniczny jednostki napędowej – utrzymuje wnętrze silnika w czystości, zmniejsza tarcie i odprowadza ciepło, co przekłada się na jego trwałość i osiągi.
Podstawową zasadą jest stosowanie się do zaleceń producenta – zarówno w zakresie przebiegu, jak i parametrów technicznych oleju. Nie ma przeciwwskazań, by wymieniać olej częściej – o ile używamy produktu zgodnego ze specyfikacją.
Wcześniejsza wymiana oleju może być uzasadniona konkretnymi przesłankami. Dobrym przykładem są silniki 1.2 PureTech z grupy Stellantis, które mają tendencję do przedwczesnego zużywania się paska rozrządu, co jest ściśle powiązane z jakością używanego oleju. Podobne ryzyko dotyczy pojazdów intensywnie eksploatowanych w ruchu miejskim, na krótkich dystansach lub z aktywną funkcją Start-Stop – warunki te sprzyjają szybszej degradacji oleju.
W takich sytuacjach i przy konkretnych typach silnika, zwłaszcza tych najnowocześniejszych, o małej pojemności i dużej mocy warto zastanowić się nad wymianą oleju np. co rok lub co każde 10 000 km – w zależności od tego, co nastąpi wcześniej. Takie podejście może przynieść wymierne korzyści: cichszą pracę silnika, niższe zużycie paliwa, większą trwałość i mniejsze ryzyko awarii, a to wszystko ze względu na mniejsze zanieczyszczenie wewnętrzne silnika, wpływające na zużycie elementów ze sobą współpracujących.
Oczywiście w przypadku flot o dużych rocznych przebiegach takie podejście może być ekonomicznie nieuzasadnione. Jednak dla prywatnych użytkowników, którzy planują długo eksploatować swój pojazd, to rozsądna inwestycja. Koszty napraw silnika po gwarancji – zwłaszcza w razie uszkodzeń wynikających z problemów ze smarowaniem – bywają bardzo wysokie. Co więcej, nawet w okresie gwarancyjnym nie zawsze da się łatwo dochodzić roszczeń, jeśli wymiany oleju nie były udokumentowane lub wykonane zgodnie z zaleceniami.
Jak w tym wszystkim się odnaleźć i postępować tak żeby nasz silnik pracował bezawaryjnie przez długi czas nie przysparzając nam dodatkowych kłopotów i wydatków? Przede wszystkim:
- regularnie kontroluj poziom oleju,
- przestrzegaj terminów wymian,
- używaj oleju zgodnego z wymaganiami producenta,
- dokumentuj każdą wymianę – z podaniem typu, klasy i parametrów zastosowanego oleju.
Świadomy wybór to mniej problemów w przyszłości
Dbajmy o olej w silniku naszego samochodu i pamiętajmy o jego regularnej wymianie, oraz o stosowaniu zawsze zalecanego oleju przez producenta. Oszczędzanie na oleju nie jest warte późniejszych problemów z silnikiem, a przy obecnych silnikach mogą pojawić się one w takiej czy innej formie z całą pewnością.
Podsumowując, najważniejsze jest to, abyśmy byli świadomi doboru oleju do swojego silnika. Stosujmy się zawsze do zaleceń producenta zawartych w instrukcji obsługi, a w przypadku konieczności uzupełnienia stanu oleju stosujmy co najmniej tej samej klasy lub o klasę wyższy, aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie silnika i uniknąć problemów z jednostką napędową.
Witold Różycki – PSF
Jeśli zarządzasz flotą, sprawdź jak wygląda kompleksowa obsługa pojazdów z PSF.
